Jako dokument, gwarantujący przyjeżdżającym osadnikom dogodne warunki życia i rozwoju, Umowa Zgierska zapewniała możliwość awansu gospodarczego także samemu miastu. Była dokumentem obopólnych korzyści. Zgierz, poprzez szybkie bogacenie się nowych obywateli, zaczął błyskawicznie zwiększać liczbę swoich mieszkańców i własną zamożność.

Ze zbiorów Muzeum Miasta Zgierza

Korzyści, jakie odnosili tkacze z Umowy Zgierskiej:

  • każdy zgierski imigrant-sukiennik otrzymywał sześcioletnie, całkowite zwolnienie od płacenia podatków. Tkacze nie musieli też płacić cła od przywożonego do Polski majątku ruchomego, otrzymywali pożyczki na rozpoczęcie produkcji;
  • każdemu z nich zagwarantowano działkę pod budowę domu wraz z ogrodem. Nowi osadnicy uzyskali także prawo do korzystania z pastwisk i propinacji miejskiej (prawo do produkcji i sprzedaży alkoholu na terenie własnych dóbr ziemskich);
  • pierwszym imigrantom przyznano prawo bezpłatnego wyrębu drzewa na budowę domów;
  • osiedlający się w Zgierzu sukiennicy oraz ich synowie zostali zwolnieni ze służby wojskowej na okres sześciu lat. W zamian musieli zadeklarować, że będą uprawiać rzemiosło tkackie albo nauczą się tego fachu. Rząd wspierał budowę kościołów ewangelickich, a rzemieślnicy-cudzoziemcy mogli zakładać towarzystwa strzeleckie.

Korzyści, jakie odnosił Zgierz dzięki umowie z tkaczami:

  • w ciągu 8 lat z małej, rolniczej mieściny Zgierz przekształcił się w sztandarowe miasto przemysłowe Królestwa Polskiego;
  • liczba ludności szybko rosła, w 1829 roku Zgierz na krótko stał się trzecim miastem w kraju pod względem ilości mieszkańców (13 054 osoby). Wobec stanu wyjściowego z roku 1817 (wtedy Zgierz zamieszkiwały 664 osoby) liczba zgierzan zwiększyła się o 2000 procent;
  • w 1829 roku Zgierz, jako polska “stolica sukiennictwa”, otrzymał uprawnienia miasta wojewódzkiego;
  • w 1823 roku na 1524 mieszkańców Zgierza 317 zajmowało się produkcją sukna. Byli to mistrzowie i czeladnicy tkaccy, postrzygacze i farbiarze. Ale rozwijający się przemysł sukienniczy generował również pracę dla rękodzielników innych profesji: murarzy, stolarzy, ślusarzy, szewców, krawców, piekarzy, cukierników – a także innych rzemieślników i artystów. Z małego miasteczka rolniczego Zgierz stał się ówczesną metropolią, produkcyjną i usługową;
  • nastąpił rozwój architektoniczny miasta. Ilość wznoszonych budynków w Zgierzu szybko rosła – powstała cała ich dzielnica, Nowe Miasto. Zastosowano tam nowoczesny układ ulic, a w drewnianych domostwach zakładano kolejne warsztaty tkackie;
  • znacząco wzrósł wolumen produkcji, a co za tym idzie obroty w handlu suknem. Mierzona na łokcie i postawy ilość zgierskiego sukna stanowiła 12% całej produkcji w Królestwie Polskim. W Zgierzu działali przedstawiciele handlowi kupców z Moskwy, kupując “na wyścigi” każdą ilość wyprodukowanego tutaj, wysokiej jakości materiału;
  • aż do czasów Powstania Listopadowego (1831) znacząco wzrosła polsko-rosyjska wymiana handlowa, a jej głównym produktem było sukno. Zgierskie tkaniny stanowiły 25% całego eksportu sukna z województwa mazowieckiego. Od 1828 roku Zgierz znajdował się na czele wszystkich ośrodków sukienniczych w Polsce, zapewniając 15% wartości eksportu całego Królestwa Polskiego.

Rajmund Rembieliński, wybierając Zgierz na ośrodek przemysłu sukienniczego, zmienił bieg historii miasta.

Obraz tamtych czasów przechowują dawne, zgierskie budynki, tworząc unikatową przestrzeń urbanistyczną: swoisty pomnik “cudu gospodarczego” sprzed dwustu lat.